Δρακόσπιτα

Τα δρακόσπιτα είναι μεγαλιθικά λατρευτικά κτίσματα στη νότια Εύβοια, χρονολογούμενα στους κλασικούς (5ος αι. π.Χ.) και πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους. Βρίσκονται κοντά στα Στύρα, την Κάρυστο, και την κορυφή της Όχης. Τα δρακόσπιτα είναι οικοδομημένα από τετραγωνικούς μακρόστενους και σχετικά λεπτούς λίθους, οι οποίοι είναι επιτεθημένοι ο ένας πάνω στον άλλο χωρίς άλλα συνδετικά υλικά. Συγκρατούνται μόνο με το βάρος τους. Τα κενά συμπληρώνονται με άλλους μικρότερους λίθους. Η σκεπή είναι περίτεχνα κατασκευασμένη από τεράστιους λίθους, οι οποίοι πλησιάζουν όλο και περισσότερο, αφήνοντας τελικά στην μέση μια μακρόστενη οπή, από την οποία μπαίνει φως. Τα περισσότερα δρακόσπιτα διατηρούνται ακόμα και σήμερα σε άριστη κατάσταση, όπου κυριαρχεί η γκρίζα πέτρα της περιοχής και όπου απουσιάζει κάθε άλλο οικοδομικό υλικό. Ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος βρήκε, σε υπόγεια κατασκευή δίπλα σε δρακόσπιτο, οστά ζώων, θραύσματα αγγείων και κατάλοιπα θυσιών. Τα δρακόσπιτα έχουν πρόσφατα ερμηνευθεί ως κτίσματα θρησκευτικής σημασίας («οίκοι») όπου λατρευόντουσαν αρχαίες ελληνικές θεότητες. Κάποια από αυτά, κατά παλαιότερες απόψεις, θεωρήθηκαν αγροικίες, καταφύγια ή κτίρια στρατιωτικής χρήσης.

Τα πιο γνωστά Δρακόσπιτα βρήσκονται:

• Στην κορυφή της Όχης. Βρίσκεται στην κορυφή Προφήτης Ηλίας του όρους Όχη και έχει διαστάσεις 12,7 x 7,7μ. Η είσοδος αποτελείται από παραστάδες και ανώφλι μονολιθικής κατασκευής ενώ διατηρείται και η εκφορικής κατασκευής στέγη του, κατασκευασμένη από μεγάλες λιθοπλίνθους. Τα λατρευτικά ευρήματα καλύπτουν την περίοδο από τον 6ο ως τον 2ο-1ο αι. π.Χ. Με βάση τα ευρήματα και τις αρχαίες μαρτυρίες, θεωρείται ιερό του Δία και της Ήρας, αν και παλαιότερα είχε ερμηνευθεί ως φυλάκιο, φρυκτωρία, καταφύγιο λατόμων ή τόπος διαμονής Ρωμαίων στρατιωτών που φρουρούσαν τα λατομεία της Όχης. Σε ανασκαφή στο δάπεδο του κτιρίου βρέθηκε σημαντικός αριθμός μόνωτων κυπέλλων, βαμμένων με μαύρη βαφή, τα οποία ήταν συγκεντρωμένα και αναποδογυρισμένα. Επίσης κατά την ίδια ανασκαφή βρέθηκαν όστρακα (θραύσματα αγγείων) με εγχάρακτες επιγραφές.
• Το συγκρότημα στην Πάλλη-Λάκκα Στύρων. Είναι το καλύτερα διατηρούμενο της περιοχής των Στύρων και αποτελείται από 3 κτίρια τύπου αγροικίας, χρονολογούμενα στους κλασικούς έως ελληνιστικούς χρόνους.
• Το Δρακόσπιτο Νημποριού Στύρων. Είναι τυπικός πύργος με διαστάσεις 6,5 x 7,4 μ. με τοιχοποιία σχήματος τραπεζίου. Στη δυτική πλευρά υπάρχει είσοδος πλάτους ενός μέτρου. Έχει θεωρηθεί ιερό, αγροικία, ακόμη και κατασκευή, όπως και το δρακόσπιτο της Όχης, δούλων από την Καρία που εργάζονταν στα λατομεία της περιοχής τα οποία εξήγαγαν πέτρα της Καρύστου («καρυστία λίθο»). Χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.